Döküm Yöntemleri – Basınçlı Döküm

Herkese Merhaba. Bugün döküm yöntemlerine Basınçlı Döküm (Die Casting) ile devam ediyoruz. Bu döküm yönteminde önceki gördüğümüz yöntemlerin aksine kalıp ‘’mold’’ değil ‘’die’’ adını alır. Bu yüzden bu yöntem de Die Casting adını almıştır.

Basınçlı Döküm temel olarak ergitilmiş metalin yüksek basınç altında kaba püskürtülmesiyle olur. Kalıp malzemesi olarak dökme demir, karbonlu çelik, alaşımlı çelik ve bazen de demir dışı malzemeler kullanılabilir. Dökülecek madde olarak kurşun, kalay, çinko, alüminyum ve magnezyum alaşımları kullanılır. Motor parçaları, pompa parçaları, cihaz gövdeleri üretiminde basınçlı dökümden yararlanılır.

İlk modern basınçlı döküm makineleri 19’uncu yüzyılın ortalarında basımda kullanılmıştır. İlk basınçlı döküm ile ilgili patent, mekanize baskı tipi üretim amacıyla küçük bir elle çalıştırılan makine için 1849’da verilmiştir.

 

 

Basınçlı dökümün 4 temel süreci vardır. Bunlar:

1-Kalıp hazırlama (Die Preparation)

2-Doldurma (Filling)

3-Boşaltma (Ejection)

4-Silinme

Kalıplar, kalıp boşluğuna kayganlaştırıcı madde püskürterek hazırlanır. Yağlayıcı hem kalıp sıcaklığını kontrol etmeye yardımcı olur hem de dökümün giderilmesine yardımcı olur. Kalıplar daha sonra kapatılır ve yüksek basınç altında kalıplara eriyik metal enjekte edilir; 10 ile 175 mega paskal arasında (1,500 ve 25,400 psi). Kalıp boşluğu doldurulduktan sonra, dökme katılaşana kadar basınç tutulur. Daha sonra kalıplar açılır ve atma iğneleri tarafından püskürtülür. Son olarak, çalkantı, kapıyı, koşucuları, şişkinlikleri ve flaşı içeren hurdayı atıştan ayırmayı içermektedir. Bu genellikle bir güç presinde veya hidrolik preste özel bir kesme kalıp kullanılarak yapılır. Çalkalamanın diğer yöntemleri kesme ve öğütmedir. Hurda yeniden eritilerek geri dönüştürülür. (Kaynakça: Wikipedia)

Basınçlı Dökümün temel olarak iki türü vardır

1-Sıcak Hazneli (Hot Chamber) Döküm

2-Soğuk Hazneli (Cold Chamber) Döküm

 

 

Sıcak Hazneli Döküm

Casting Cavity: Döküm Boşluğu

Plunger: Piston

Plunger Rod: Piston Kolu

Bir kap içinde eritilen metal piston yardımı ile kalıba enjekte edilir. Bronz, Magnezyum gibi yüksek erime noktalı metallerle kullanılmaz. Genellikle kurşun, kalay, çelik gibi düşük erime noktalı metallerle kullanılır. Bakım maliyeti yüksektir.

Soğuk Hazneli Döküm

Erimiş metal kepçe ile alınıp soğuk hazneye dökülür ve bir piston metali yüksek basınç altında kalıp boşluğuna enjekte edilir. Genellikle alüminyum, pirinç ve magnezyum alaşımları kullanılır. Üretim hızı sıcak hazneliye göre daha düşüktür ve daha yüksek basınç gerektirir.

 

Avantajları

• Yüzey kalitesi iyidir. Ek işleme gerek duyulmaz.
• Karmaşık yapılı ve küçük parçalar için uygundur.
• Üretim hızı yüksektir.
• Üretim miktarı yüksek olursa ekonomik olur.

Dezavantajları

• Kalıp tasarımı zordur.
• Başlangıç maliyeti yüksektir.
• Genellikle düşük erime sıcaklığına sahip metallerle sınırlıdır.